یکی از فعالیتهایی که همه ساله در اجرای طرحهای شهرهای بزرگ و روستاهای کشور دنبال میشود، بهسازی و زیبا سازی معابر شهری وروستایی است. با عنایت به حجم قابل توجه آسفالت معابر در این پروژه ها از یک سو و محدودیت کارخانه های آسفالت، گرانی و مشکلات تهیه قیر، معضلات زیست محیطی و دوام و پایداری کم آسفالت در برابر تغییرات جوی از سوی دیگر، استفاده از شیوه هایی نوین و یا مصالحی مناسب تر در کف سازی معابر، از جمله سیاستهای حوزه شهرداری ها، راه و شهرسازی و بسیاری از ارگان های مرتبط دیگر بوده است.

یکی از زمینه های کاربرد پر مصرف سیمان که در کشور ما از آن استفاده نشده است کاربرد سیمان در جاده سازی ها و خیابان های بتنی است. در شرایط فعلی کشور، ارزانی و فراوانی تولید همراه با گران شدن قیر و کیفیت پایین آسفالت، این فرصت را به وجود آورده است که بتوان بتن را جایگزین آسفالت نمود.

تعریف بتن: اختلاط با ترکیبی مناسب از سیمان، سنگدانه و آب را بتن گویند.
تعریف آسفالت: اختلاط با ترکیب مناسب از قیر سنگدانه را آسفالت گویند.

امروزه در خیابان ها و جاده ها، بزرگراه ها و پیاده روهای کشور بتن و مشتقات آن و آسفالت و انواع آن پایاپای و مکمل هم کار می شوند. در سال های اخیر، مصالح بومی به ویژه سنگ در کفسازي معابر مورد توجه قرارگرفته است. اما در تعدادي از مناطق کشور بدلیل عدم دسترسی به مصالح سنگی مناسب، رویه آسفالتی کماکان به عنوان تنها گزینه در اجراي رویۀ معابر مورد استفاده قرار می گیرد. طی سالیان طولانی که از آسفالت قیري بعنوان تنها گزینۀ لایۀ رویه در معابر استفاده گردیده است، شاهد آن بوده ایم که یکی از عمده ترین مشکلات معابر سواره رو در کشور ما، تخریب و تعویض هاي متوالی آسفالت می باشد که خسارتهاي زیادی را به اقتصاد ملی کشور تحمیل می نماید . از طرف دیگرمعضل زیست محیطی استفاده از هیدروکربن ها در ترکیب آسفالت قیري و همچنین دوام و پایداري کم نامناسب آسفالت در برابر تغییرات جوي و سیکل هاي یخبندان و نهایتا آزاد شدن بهاي قیر و عرضۀ آن در بورس کالا و به تبع آن مشکلات متعدد پیش آمده جهت تهیه و خریداري قیر، از دیگر عواملی بودند که سبب گردید آسفالت را بعنوان یک گزینۀ فراگیر در پروژه ها نپذیرفته و بدنبال یافتن گزینه هاي جایگزین براي آن باشیم.

آسفالت:

آسفالت گرم مخلوطی از مصالح سنگی و قیر خالص است که بر حسب نوع دانه بندي و قیر مصرفی، بین حداقل 105 درجه الی حداکثر 163 درجه سانتیگراد در کارخانه آسفالت تهیه و در محدوده همین حرارت روي سطوح آماده شدة راه پخش و کوبیده میشود. درگروه مخلوطهاي آسفالت گرم، بتن آسفالتی بهترین نوع آن است که از اختلاط مصالح سنگی مرغوب وشکسته با دانه بندي منظم و پیوسته و قیر خالص، ضمن اعمال کنترل و نظارت دقیق در کلیه مراحل تولید بدست می آید. مزیت هاي عمده آن بکارگیري در هرگونه شرایط ترافیکی، مقبولیت آسفالت، سرعت بالای اجرایی و بکارگیري در کلیه اقلیم ها و در هرگونه شرایط جوي است. روانی حرکت خودرو و سهولت چرخش و حرکت لاستیک همراه با استهلاک کمتر، نرمی در حرکت و آسایش راننده، تجانس قیر با آسفالت، انعطاف پذیری و شکل پذیری در زیر عبور چرخ.

معایب عمده آن نداشتن مقاومت مطلوب در مقابل فشارهای فیزیکی، آلودگی محیط زیست به دلیل مصرف بالای سوخت جهت حرارت دادن، عدم سازگاری با تغییرات آب و هوایی و افت کیفیت در مقابل سرما و یخبندان و تغییر شکل آسفالت در مناطق گرمسیر، چسبندگی کم به زیرسازی که قیر پاشی این ضعف را به طور کامل پوشش نمی دهد، مقاومت کم مکانیکی در تحمل فشار و کشش بار ترافیکی.

بتن:

مزایای استفاده از بتن:
مقاومت مکانیکی و تحمل فشار و بار ترافیکی و روسازی ،مقاومت مکانیکی و تحمل کشش ناشی از تحرک و جا به جایی زیرسازی،عدم جداشدن سیمان و سنگدانه در صورت طرح اختلاط درست و اجرای مطلوب،تجانس خوب با زیر سازی به علت تجانس با خاک،مقاومت خوب حرارتی در نوسانات حرارتی شب و روز و در طول سال.

معایب استفاده از بتن:

لزوم طرح اختلاط و اجرا مناسب با شرایط آب و هوایی و جلوگیری از ترک خوردگی،روانی کم در حرکت خودرو و لغزیدن لاستیک، انتخاب مصالح جایگزین آسفالت مانند بتن غلتکی، بتن گوگردي،سنگفرش ها و تایل های بتنی نیازمند بررسی همه جانبه به لحاظ فنی و اقتصادي است. استفاده از کفپوش بتنی پیش ساخته از جمله مصالحی هستند که توجه روزافزونی به آنهارا در کفسازي معابر شاهد می باشیم .البته استفاده از کف‌پوش‌های بتنی در روسازی‌های شهری به‌ رغم زیبایی، دوام و سازگاری این محصول با محیط زیست نسبت به آسفالت، به دلیل اجرای تماما مکانیزه روسازیهای آسفالت و صرف زمان کم عملیات اجرایی آن، کمتر مورد توجه مسئولان قرار گرفته است.عمر مفید آسفالت در صورت استفاده از مواد با کیفیت بیش از 5 تا 10 سال نیست. اجرای کفپوش های بتنی علاوه بر اینکه به لحاظ مالی مقرون به صرفه میباشد،امکان اجرای طرح های زیبا در سایز ها ورنگ های متنوع را فراهم می آورد.
در عکس های زیر نمونه طرح اجراشده با آسفالت و کفپوش نشان داده شده است.

مزایای عمده:
قابلیت تحمل ترافیک بالاي سواره، قابلیت اجرا با ملات خیس و خشک بسته به مکان مورد نظر، دوام بیشتر در مقایسه با آسفالت، سهولت اجرا و عدم نیاز به ماشین آلات خاص (امکان چیدن آجرهاي بتنی با دستگاه مخصوص وجود دارد)، ترمیم آسان آن، مقاومت بالا در برابر نیروي فشار و سایش، پوسته نکردن و مقاومت در مقابل عوامل جوي و یخبندان، رنگ بندي و اشکال متنوع مصالح و قابلیت اجرا در طرحهاي مختلف و دلخواه.

معایب عمده:
پایین بودن سرعت اجرا (درصورت چیدن مصالح بوسیله نیروي انسانی و عدم استفاده از ماشین آلات مخصوص)
امکان لق شدن کفپوشها در اثر عبور و مرور وسایل نقلیه (در صورت عدم زیرسازي مناسب)
با توجه به این که تولید تمام مکانیزه کفپوش به کمک ماشین آلات تمام اتوماتیک انجام میشود اما همچنان مشکلات نصب مکانیزه در کشور ما پابرجاست. غير مكانيزه بودن نصب، سبب صرف زمان مي‌شود كه اين خود يك معضل در بحث پروژه های بزرگ پیاده روسازي و استفاده از کفپوش های بتنی به جای آسفالت در كشور ما محسوب مي‌شود. با توجه به اینکه روند شكوفايي فرآيند توليد هر محصول، صنعتي شدن آن است با مكانيزه شدن توليد و اجرا قطعات بتنی، اين روند در مسير پيشرفت مي‌باشد.

نصب مکانیزه کفپوش با ماشین آلات مخصوص: